വിധിപ്രകാരം ഇഷ്ടദേവതയെ ആരാധിക്കുന്നതാണ് "പൂജ". ഒരു വിശിഷ്ടാതിഥിയെ ക്ഷണിച്ചുവരുത്തി സൽക്കരിച്ചു യാത്രയാക്കുന്ന സമ്പ്രദായത്തിന്റെ ആധിദൈവികമായ ആവിഷ്ക്കാരമാണ് പൂജ.
തന്ത്രവിധി പ്രകാരമുള്ള ദേവപൂജയുടെ ആവിർഭാവം ദ്വാപരയുഗത്തിലാണ്. ശ്രീരാമന്റെ കാലത്താണ് രാമേശ്വരം ക്ഷേത്രം വരുന്നത്. മത്സ്യപുരാണം പതിമൂന്നാം അദ്ധ്യായത്തിൽ ദേവീ സാന്നിദ്ധ്യമുള്ള 108 സ്ഥാനങ്ങൾ എന്നല്ലാതെ ദുർഗ്ഗാലയങ്ങൾ എന്ന് പറയുന്നില്ല. മത്സ്യപുരാണത്തിന്റെ ഒടുവിൽ ക്ഷേത്രനിർമ്മാണം, പ്രതിഷ്ഠാകർമ്മം, പൂജാവിധികൾ എന്നിവ കാണാം. ദേവപൂജാ വിഷയത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രാചീനം മത്സ്യപുരാണത്തിലെ വിധികൾ തന്നെയാണ്. അഗ്നിപുരാണത്തിൽ പ്രതിമാനിർമ്മാണത്തെപ്പറ്റി പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. ശ്രീമദ്ഭാഗവതം ഏകാദശ സ്ക്കന്ധത്തിൽ ഏതെല്ലാം ദ്രവ്യങ്ങൾകൊണ്ട് പ്രതിമകൾ നിർമ്മിക്കാമെന്ന് കാണാം.
